ĐÁ VÀ GẠCH

Tương truyền rằng khi Lão Tử cưỡi trâu xanh đi qua cửa Hàm Cốc có gặp một ông lão tóc bạc trên 100 tuổi. Ông lão hành lễ với Lão Tử rồi nói:
– Nghe nói tiên sinh học rộng tài cao, lão xin tiên sinh chỉ giáo vài điều.

Ông lão đắc ý nói:

– Tôi năm nay đã 106 tuổi. Nói thực, từ khi thiếu niên đến giờ, ngày nào cũng an nhàn. Người bằng tuổi với tôi đều chết cả, họ khai khẩn hàng trăm mẫu đất, ruộng vườn mênh mông cuối cùng lại không còn gì, sửa vạn lý trường thành nhưng không được hưởng vinh hoa, xây bốn căn nhà nhưng lại chôn thân nơi nấm mồ nơi ngoại ô hoang vu. Còn tôi, cả đời không gặt không cấy, nhưng vẫn ăn ngũ cốc, tuy không xây gạch, nhưng vẫn sống trong ngôi nhà che chắn được gió mưa. Tiên sinh, bây giờ tôi có thể cười cho cuộc đời vất vả bận rộn của họ chứ, chỉ là đổi lại khiến bản thân chết trẻ thôi.
Lão Tử nghe xong, mỉm cười nói:
– Xin hãy tìm một hòn gạch và một viên đá lại đây.
Lão Tử cầm viên gạch và hòn đá đặt trước mặt ông lão, nói:
– Nếu như chỉ chọn một, thưa cụ, cụ sẽ chọn viên gạch hay hòn đá?.
Ông lão đắc ý chọn viên gạch đặt trước mặt mình nói:
– Tôi đương nhiên chọn viên gạch.
Lão Tử cười hỏi ông lão:
– Tại sao?
Ông lão chỉ vào hòn đá nói:
– Viên đá này chẳng có góc cũng chẳng có cạnh, lấy nó làm gì? Mà viên gạch lại có tác dụng.
Lão Tử lại chào mọi người xung quanh và hỏi:
– Mọi người chọn đá hay viên gạch?
Mọi người đều chọn viên gạch mà không ai chọn hòn đá. Lão Tử lại quay ra hỏi ông lão:
– Hòn đá sống lâu hay viên gạch sống lâu ạ?
Ông lão nói:
– Đương nhiên là hòn đá.
Lão Tử thư thái cười nói:
– Hòn đá trường thọ hơn nhưng mọi người không chọn, viên gạch đoản thọ nhưng mọi người lại chọn, chẳng qua là có tác dụng và vô dụng. Vạn vật cũng thế. Thọ tuy ngắn mà có ích, mọi người đều chọn, đều

thích, đoạn mà không đoản. Thọ tuy trường không có tác dụng, mọi người bỏ qua, mặc nhiên quên mất nên trường mà lại đoản.Ông lão nghe xong không nói gì bỏ đi.