Nguyen Ky Phong
Hai tác phẩm:
- “CIA and the Generals: Covert Support to the Military Government in South Vietnam” và
- “CIA and the House of Ngo: Covert Action in South Vietnam, 1954-1963.”
Tác Giả: Thomas L. Ahern, Jr. Center for the Study of Intelligence ấn hành.
13th May 1957: South Vietnamese President Ngo Dinh Diem greets the crowd as he rides with Commissioner Richard Patterson and Chief Protocol of the State Department, Wiley T. Buchanan Jr. in a parade up Broadway, New York City. (Photo by Carl T. Gossett Jr/New York Times Co./Getty Images)
Một
số tiết lộ về cuộc chiến từ tài liệu CIA Lần đầu tiên trong lịch sử của
Trung Ương Tình Báo Hoa Kỳ (CIA), ban biên tập của cơ quan cho giải mật
hai tập tài liệu quan trọng về liên hệ CIA và Việt Nam.
“Lần
đầu tiên” trong nghĩa này là hai quyển sách trên thuộc lọai (narrative
history), có đầu đuôi, chú thích – và quan trọng hơn hết – tác giả là
người thật, đọc nhiều tài liệu và viết lại có ngọn ngành cho độc giả.
Đa
số những tài liệu giải mật của CIA trước đây thuộc lọai nặc danh vì lý
do nghề nghiệp, hay là những tường trình do nhân viên báo cáo về để
“kính tường.”
Gia
đình họ Ngô, CIA and the House of Ngo: Covert Action in South Vietnam,
1954-1963 (CIA và Những Điệp Vụ Mật ở Miền Nam, 1954-1963) nói về những
hoạt động bên trong để giúp đỡ chính phủ Ngô Đình Diệm, từ ngày ông Diệm
về làm thủ tướng cho đến ngày tổng thống Diệm bị hạ sát trong cuộc cách
mạng 1 tháng 11-1963.
Gia đình họ Ngô
Qua tài liệu này, lần đầu tiên chúng ta biết được, từ năm 1950 cho đến năm 1956, CIA có hai Sở tình báo ở Sài Gòn:
Một Sở CIA Saigon Station nằm dưới sự điều khiển thông thường từ bản doanh CIA ở Langley, Virginia;
Sở
kia, có tên là Saigon Military Mission, làm việc trực tiếp, và chỉ trả
lời cho Giám Đốc Trung Ương Tình Báo. Saigon Military Mission, theo Tài
Liệu Ngũ Giác Đài (The Pentagon Papers) được giải mật trước đây, do đại
tá Edward G. Lansdale chỉ huy.
Lansdale
đến Sài Gòn tháng 6-1954 với hai nhiệm vụ: huấn luyện những toán tình
báo Việt Nam để gài lại ở miền Bắc trước ngày “di cư và tập kết” hết
hạn; và, dùng mọi phương tiện ngầm (covert action) để giúp tân thủ tướng
Ngô Đình Diệm.
Nay,
theo tác giả Thomas L. Aherns, chính Giám Đốc CIA Allen Dulles chỉ định
đại tá Lansdale cho điệp vụ ở Sài Gòn – và cũng ra lệnh Lansdale làm
việc trực tiếp cho ông. Tác giả Ahern viết, CIA có mặt từ năm 1950 để
giúp đỡ quân đội Pháp xâm nhập và thu thập tin tức tình báo.
Edward Geary Lansdale Cố Vấn Ngô Đình Nhu
Nhưng
từ cuối năm 1953, khi thấy tình hình quân sự nguy ngập của Pháp, Hoa
Thịnh Đốn thay đổi nhiệm vụ của CIA Saigon Station: Liên lạc và thu thập
tình báo những thành phần quốc gia để lập một chánh thể chống cộng
trong trường hợp Hoa Kỳ thay thế Pháp.
Cùng lúc Hoa Thịnh Đốn gởi thêm một toán CIA để lo về quân sự, Saigon Military Mission.
CIA
and the House of Ngo tiết lộ một số chi tiết ly kỳ như, CIA liên lạc và
làm thân với ông Ngô Đình Nhu từ năm 1951, rất lâu trước khi Hoa Kỳ
liên lạc với ông Diệm.
Đầu
năm 1954, khi có tin Hoa Kỳ chuẩn bị đề nghị quốc trưởng Bảo Đại và
chánh phủ Pháp giải nhiệm hoàng thân Bửu Lộc và thay bằng ông Diệm, thì
ông Nhu là người đầu tiên CIA gặp để bàn về liên hệ của Hoa Kỳ đối với
thủ tướng tương lai Ngô Đình Diệm.
Liên
lạc với Ngô Đình Nhu vào Tháng 4-1954 là một nữ nhân viên Mỹ làm
việc ở CIA Saigon Station, thông thạo tiếng Pháp, quen biết và liên lạc
thân thiện với Bà Ngô Đình Nhu. Từ nữ nhân viên Virginia Spence này, Sở
CIA Saigon bắt được nhiều liên lạc với hầu hết những người thân trong
gia đình, hoặc thân cận với Nhà Ngô.
Tháng
4-1954, CIA ở Hoa Thịnh Đốn gửi Paul Harwood sang làm cố vấn riêng cho
ông Nhu. Tuy là nhân viên CIA, nhưng Harwood đóng vai một nhân viên Bộ
Ngoại Giao, làm việc từ Tòa Đại Sứ.
Trong
hai năm, Hardwood cố vấn là làm việc với ông Nhu để xâm nhập và ảnh
hưởng đường lối ngoại giao quân sự của nền đệ nhất VNCH với tổng thống
Diệm.
Paul Hardwood thân thiện với gia đình ông bà Nhu đến độ ông ta là người đỡ đầu cho Ngô Đình Lệ Thủy, ái nữ của ông bà Nhu.
Từ
tài liệu này chúng ta cũng biết thêm, ông bà Nhu được đưa qua thăm
viếng Mỹ trước tổng thống Diệm. Để lấy tình cảm và ảnh huởng với ông
Nhu, đầu tháng 3-1957 ông bà Nhu được CIA mời qua thăm Hoa Thịnh Đốn.
Tuy
không có một chức vụ gì chánh thức với chính phủ nhưng ông Nhu được
diện kiến tổng thống Dwight Eisenhower, hai Bộ Trưởng Ngoại Giao và Quốc
Phòng, và Giám Đốc CIA Allen Dulles.
Tài
liệu cho biết, với tài ăn nói và sắc diện, bà Nhu gây được nhiều chú ý
với các thẩm quyền Mỹ. … “Bà Nhu là một ngôi sao trong dạ tiệc” do CIA
khoản đãi.
Hai
tháng sau chuyến thăm viếng âm thầm của ông bà Nhu, đầu tháng 5-1957,
tổng thống Diệm lên đường công du theo lời mời của chánh phủ Hoa Kỳ.
Trong
cuộc tranh chấp – rồi sau đó là giao chiến – giữa chánh phủ Diệm và
quân phiến loạn Bình Xuyên, CIA biết được hầu hết kế hoạch và khả năng
của Bình Xuyên, nhờ một cận thần của Bảy Viễn đang làm việc cho CIA.
Phong
Trào Cách Mạng Quốc Gia, một đảng chính trị thành lập để hổ trợ chính
phủ Diệm, nhận tài chính và cố vấn từ CIA. Nhưng đến đầu năm 1960 thì
CIA cắt ngân khoản vì cơ cấu nhân sự không còn hữu hiệu trong công tác
tuyên truyền.
CIA
đã than phiền nhiều lần về những hoạt động của Đảng Cần Lao và hành vi
của ông Ngô Đình Cẩn. Nhưng mỗi lần CIA than phiền với ông Nhu về những
hoạt động bí mật – đôi khi trái phép – của ông Cẩn, thì ông Nhu “đưa hai
tay lên trời” với một thái độ buông xuôi vì ông không thể nào làm gì
được.
Ở
một tài liệu khác cho biết, khoảng giữa năm 1956, CIA nhận được nguồn
tin cho biết ông Cẩn đang bàn kế hoạch để loại trừ Bộ Trưởng Thông Tin
Trần Chánh Thành và Cố Vấn Ngô Đình Nhu ra khỏi vòng ảnh hưởng ở Dinh
Tổng Thống. Qua nhiều trang, chúng ta đọc được sự bất lực của chính phủ
Sài Gòn đối với “lãnh chúa” Ngô Đình Cẩn ở miền Trung.
Với
hai Sở CIA ở Sài Gòn hoạt động độc lập nhau, báo cáo gửi về cho CIA ở
Hoa Thịnh Đốn đôi khi trái ngược: Cố vấn Paul Hardwood thì báo cáo tốt,
nhân nhượng cho ông Nhu và có ý chỉ trích ông Diệm; Edward Lansdale
ngược lại: bảo vệ ông Diệm và nói xấu ông bà Nhu.
Cuối
năm 1956, sau khi Lansdale bị triệu hồi về Mỹ, Al Ulmer, Trưởng Vụ Viễn
Đông CIA, ra lệnh giải tán những gì còn lại của Saigon Military Mission
– và thái độ của Hoa Kỳ cũng bắt đầu thay đổi với chính phủ Ngô Đình
Diệm.
Liên lạc đối lập
Đầu năm 1958 Hoa Kỳ cho phép CIA Saigon bắt liên lạc với các đảng chính trị đối lập.
Tài
liệu nói nhân viên của CIA mua chuộc và thành lập một lực lượng đối lập
“ngay sau lưng ông Nhu,” để trong trường hợp phải thay đổi cấp lãnh đạo
mới.
Cuộc
đảo chánh 11 tháng 11-1960 là một “hăm dọa” của Hoa Kỳ đối với tổng
thống Diệm: Nhân viên CIA có mặt ở tại bộ chỉ huy của đại tá Nguyễn
Chánh Thi và kế bên ông Hoàng Cơ Thụy để giới hạn bước tiến của quân đảo
chính – điệp viên Russ Miller khuyên đại tá Thi nên thượng lượng với
ông Diệm, trong khi biết rõ quân ủng hộ chính phủ của đại tá Trần Thiện
Khiêm đang trên đường từ Vùng IV về thủ đô tiếp cứu.
Khi
thấy thái độ trở mặt của CIA, lưới tình báo của ông Nhu cũng không hoàn
toàn thụ động: Phó Sở CIA Saigon, Douglas Blaufarb, ngỡ ngàng khi ông
khám phá ra người tài xế Việt Nam của ông không bị điếc như lúc được
giới thiệu vào làm việc (do Trần Kim Tuyến giới thiệu); người tài xế
không điếc mà còn thông thạo hai ngoại ngữ Anh và Pháp!
Tài liệu thú nhận vào năm sau cùng của Nhà Ngô, Hoa Kỳ có một phần lớn trách nhiệm trong kế hoạch hạ bệ tổng thống Diệm.
Nhưng
chính gia đình ông Diệm cũng hủy hoại, vì sự chia rẽ từ anh em trong
nhà. Từ mùa xuân năm 1963 ông Nhu yêu cầu CIA đừng nói lại những gì ông
và CIA trao đổi.
Và qua nhiều lần nói chuyện với CIA, ông Nhu tuyên bố ông muốn thay tổng thống Diệm!
Trong
khi đó bà Nhu thì thường làm hùng làm hổ với tổng thống Diệm: trong
cuộc bầu cử Hạ Viện năm 1963, bà Nhu muốn ủng hộ 30 ứng cử viên mà ba ta
ưng ý. Ông Diệm không đồng ý, nhưng bà Nhu “cằn nhằn, to tiếng” cho đến
khi tổng thống Diệm nhượng bộ.
Bà
Nhu cũng thắng thêm một lần nữa, khi đòi làm người chủ tọa và đọc diễn
văn ngày Lễ Hai Bà Trưng – thay phó tổng thống Nguyễn Ngọc Thơ như ông
Diệm đã chỉ định.
Riêng về ông Ngô Đình Cẩn: ông Cẩn từ chối không ủng hộ hay giúp ông Nhu về Chương Trình Ấp Chiến Lược ở Miền Trung.
Ngày
Lễ Quốc Khánh Hoa Kỳ, 4 tháng 7-1963, lần đầu tiên tổng thống Diệm cho
phép các tướng lĩnh VNCH tham dự tiệc ăn mừng do tòa đại sứ tổ chức. Sau
tiệc rượu ở khuôn viên tòa đại sứ Hoa Kỳ, một vài tướng lĩnh VNCH và
nhân viên CIA kéo nhau ra quán để uống nữa. Tại quán rượu, tướng Trần
Văn Đôn nói với nhân viên CIA là các tướng muốn đảo chính tổng thống
Diệm.
Thảm kịch của Nhà Ngô bắt đầu từ đó.
Các tướng lĩnh miền Nam
Tài
liệu thứ hai, CIA and the Generals: Covert Support to the Military
Government in South Vietnam (CIA và Các Tướng Lĩnh: Những Hỗ Trợ Ngầm
Cho Chính Phủ Quân Sự Việt Nam Cộng Hòa), cũng tương đối “tối mật” so
với những tài liệu được CIA công bố trước đây.
Tài
liệu trong CIA & Generals bắt đầu sau cuộc đảo chính 1 tháng
11-1963. Những gì đến từ tài liệu cho thấy ngay sau đảo chính, như một
tập thể, Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng không được hòa thuận; và, như
những liên hệ cá nhân, các tướng đã nghi kỵ, ngờ vực lẫn nhau trước khi
đảo chính.
Trước
khi đảo chính, tướng Nguyễn Khánh đã nói xấu về hai tướng Dương Văn
Minh và Trần Thiện Khiêm với tổng thống Diệm và một số nhân viên CIA.
Qua
nhiều chi tiết, chúng ta thấy các tướng làm việc chung vì phải tựa vào
nhau để mưu cầu lợi quyền lợi riêng, chứ không thật sự có chung một lý
tưởng.
Trước
ngày tướng Khánh “chỉnh lý” tướng Minh và bốn tướng Lê Văn Kim, Tôn
Thất Đính, Mai Hữu Xuân, và Trần Văn Đôn, tướng Khánh thường xuyên rỉ
tai với CIA về tin đồn những tướng nói trên sẽ theo Pháp để biến Việt
Nam thành trung lập.
Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng
Tháng 2-1964 tướng Nguyễn Văn Thiệu đã đưa nhiều sĩ quan thuộc Đảng Đại Việt nằm vào những chức vụ quan trọng trong quân đội.
Khi
được hỏi để làm gì, tướng Thiệu trả lời để triệt hạ cộng sản và những
thành phần thân cộng. Nhưng CIA có nguồn tin cho biết ông Thiệu sẽ dùng
sĩ quan Đại Việt để đảo chính ông Khánh. Và chuyện xảy ra đúng như vậy.
Tướng
Khánh rất ngây thơ khi “hù” tướng Thiệu là Mỹ sẽ “chơi” ông. Nhưng, như
chúng ta đã thấy, Mỹ chơi ông Khánh trước ông Thiệu!
Chân dung một số vị tướng
Những
chi tiết được giải mật trong CIA & Generals: Trong các tướng VNCH,
CIA kính trọng kiến thức của tướng Lê Văn Kim nhất.
Trong
một buổi thuyết trình về các kế hoạch “kín” đang thực hiện trên đất
Bắc, trong khi mặt tướng Dương Văn Minh “ngớ” ra với những chi tiết tình
báo quân sự, tướng Kim lấy được sự kính trọng của tình báo Hoa Kỳ với
những câu hỏi rất chuyên nghiệp.
Tướng
Nguyễn Đức Thắng được người Mỹ kính nể. Trong một báo cáo, Giám Đốc CIA
Richard Helms đề nghị cho tướng Thắng cùng một lúc giữ hai Bộ Quốc
Phòng và Xây Dựng Nông Thôn,với tất cả cơ cấu và cố vấn Hoa Kỳ “nằm dưới
quyền thống thuộc của tướng Thắng.”
Về
tướng Nguyễn Ngọc Loan, mặc dù người Mỹ không thích tướng Loan vì sự
thẳng thắn của ông, nhưng họ nhận định tướng Nguyễn Ngọc Loan là một
người thật thà, can đảm, biết được ẩn ý của người Mỹ.
Tướng
Loan không sợ khi nói thật ý nghĩ của ông với tình báo Mỹ. Đầu năm
1967, khi biết được Hoa Kỳ đang đi sau lưng chính phủ VNCH, liên lạc với
Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, ông Loan nói với CIA là người Mỹ từ đây
sẽ đi sau lưng người quốc gia … và sau cùng người Mỹ sẽ bỏ đi, chỉ còn
VNCH một mình đơn thân chống lại Bắc Việt.
Cuối năm 1966 Hoa Kỳ có ý định “bắt liên lạc” với một vài nhân sự của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam (MTGPMN).
Lý luận của CIA là họ muốn xâm nhập vào nội bộ để gây chia rẽ giữa cấp lãnh đạo MTGPMN và Hà Nội.
Muốn
lấy lòng tin của MTGPMN, CIA xin chính phủ VNCH phóng thích vài nhân sự
quan trọng của MTGPMN đang bị Cảnh Sát Quốc Gia VNCH giam giữ, trong đó
có vợ của Trần Bạch Đằng (bà Mai Thị Vàng) và Trần Bửu Kiếm (bà Phạm
Thị Yến), và một số cán bộ giao liên.
Ban đầu VNCH phản đối, nhưng sau cùng vì áp lực cũng phải cộng tác với Hoa Kỳ trong kế hoạch liên lạc với MTGPNM.
Từ
tháng 2-1967 cho đến tháng -1968, VNCH thả bà Vàng và bà Yến, cộng thêm
10 cán bộ giao liên phía bên kia. Đổi lại, phía MTGPMN chỉ thả ba tù
binh Hoa Kỳ.
Nhưng
từ đó VNCH – nhất là tướng Nguyễn Ngọc Loan – thấy Hoa Kỳ sẵn sàng “xé
lẻ” nếu tình thế phù hợp với đường lối ngoại giao của họ.
Qua các tài liệu giải mật sau này, chúng ta thấy CIA có một hồ sơ rất chi tiết về nhân sự và cơ cấu của MTGPMN.
Thêm
vào đó, CIA cũng có luôn những báo cáo của Chánh Phủ Lâm Thời Miền Nam
Việt Nam (là hậu thân của MTGPMN từ tháng 6-1969) gởi về cho Trung Uơng
Cục Miền Nam, cập nhật những diễn tiến ở Hội Đàm Paris 1968-1973.
Nội bộ VNCH
CIA
xâm nhập sâu vào cơ cấu hành chính và nhân sự của VNCH trong khoảng
1967-1975, nhất là sau cuộc bầu cử tổng thống đầu tiên của nền Đệ Nhị
Cộng Hòa (1967).
Vì
kết quả bầu cử phải được Hạ Viện VNCH chứng nhận hợp pháp – nhất là một
cuộc bầu cử mà hai ứng viên cùng chung liên danh (Nguyễn Văn
Thiệu-Nguyễn Cao Kỳ), đã cấu xé nhau trước khi ngồi lại với nhau, và hầu
hết liên danh thất cử nào cũng phản đối kết quả – Hoa Kỳ chỉ thị cho
CIA phải tìm mọi cách bảo đảm Hạ Viện sẽ chứng nhận kết qủa bầu cử.
Hạ viện bỏ phiếu thuận 58 trên 43, xác nhận liên danh Thiệu-Kỳ đắc cử.
Tài
liệu trong CIA & Generals nói tình báo Mỹ đã khuynh đảo một số dân
biểu trong hai bầu cử tổng thống 1967 và 1971 (và bầu cử Quốc hội của
năm 1970).
CIA mua chuộc được 10 dân biểu, “nhưng muốn có thêm 10 tiếng nói” ủng hộ nữa, để chắc ăn về những dự luật đang nghị luận!
Tài
liệu cho biết CIA đã tốn bao nhiêu tiền để thành lập hay giúp đỡ các
đảng phái chính trị với hy vọng các lực lượng này sẽ ủng hộ và xây dựng
một thế lực phía sau tổng thống Thiệu.
Đảng
Mặt Trận Cứu Nguy Dân Tộc, (của thượng nghị sĩ Trần Văn Đôn) được CIA
tài trợ với hy vọng trên. Nhưng khi biết được người đứng ra tổ chức là
Đặng Đức Khôi – một thân tín của ông Kỳ – ông Thiệu từ chối ủng hộ.
Để có một tổ chức riêng, ông Thiệu cho ra đời Lực Lượng Dân Chủ.
Sau
Đảng Dân Chủ, CIA tài trợ một lực lượng chính trị khác, có tên Đảng
Liên Minh Cách Mạng Xã Hội, với hy vọng gom lại tất cả lực lượng chính
trị thành một mặt trận chung, dưới sự lãnh đạo chung của tổng thống
Thiệu và phó tổng thống Kỳ.
Nhưng vấn đề là hai ông Thiệu, Kỳ không còn muốn xuất hiện chung với nhau ngoài công cộng!
Sau
cùng, với sự nài nỉ của người Mỹ, và vì lợi ích quốc gia, Khối Liên
Minh được khai mạc ngày 4 tháng 7-1968, với sự chủ tọa của hai ông Thiệu
và Kỳ.
Khối Liên Minh tập họp hơn 25 đảng phái chính trị lớn nhỏ ở Miền Nam. CIA tài trợ Đảng này cho đến cuối năm 1969.
Tuy
nghe theo lời cố vấn của Hoa Kỳ, nhưng tổng thống Thiệu lúc nào cũng
nghi ngờ dụng ý của người Mỹ. Ông nói với nhân viên CIA là không những
VNCH phải đương đầu với sự xâm nhập của quân đội Bắc Việt vào Nam, mà
còn phải đương đầu với sự xâm nhập của CIA vào nhân sự của chính phủ!
Những
tiết lộ khác trong CIA & Generals: Tình báo của MACV biết rõ ngày
giờ Bắc Việt sẽ tấn công qua vùng Phi Quân Sự trong trận tổng công kích
Mùa Hè Đỏ Lửa 1972, nhưng Hoa Kỳ không thông báo cho VNCH, hay tấn công
vào các đơn vị Bắc Việt đang tập trung quân.
Ngược
lại, thái độ của đại tướng Creighton Abrams và đại sứ Bunker rất lạc
quan, hai ông tuyên bố – trong cao điểm của cuộc tấn công – là Bắc Việt
sẽ mất hết quân sau trận tổng tấn công.
Những chi tiết này làm người đọc không khỏi thắc mắc, là có phải Hoa Kỳ đã cố ý để cho cuộc tấn công xảy ra?
Chi
tiết này làm cho độc giả nhớ lại câu đối thọai của tổng thống Richard
Nixon với Henry Kissinger là “… sau trận này, hai bên phải có một bên
hết quân.”
Từ
tháng 8-1972, để chuẩn bị cho những thương lượng sau cùng của Kissinger
và Lê Đức Thọ ở Paris, CIA được lệnh phải làm hao mòn sức chống đối của
tổng thống Thiệu về một số điều khoản trong bản hiệp định (một trong
những điều khoản ông Thiệu cực lực phản đối, là Hoa Kỳ đồng ý cho Bắc
Việt để lại quân ở Miền Nam, Lào, Cam Bốt).
Một
số tài liệu giải mật ở giai đoạn này(tháng 8 1972 cho đến lúc ký Hiệp
Định Paris, tháng 1-1972) cho thấy CIA có điệp viên nằm trong Trung Ương
Cục, qua những tin tức họ nhận được về cuộc nói chuyện giữa Lê Đức Thọ
và Kissinger.
Tuy
là tài liệu được giải mật, nhưng một số lớn chi tiết, tên tuổi của
những điệp viên, điềm chỉ viên trong sách vẫn còn bị kiểm duyệt. Nhưng
nếu độc giả gom những chi tiết trong CIA & Ngo, trong CIA &
Generals, và so sánh với một số tài liệu đã được giải mật từ Bộ Ngoại
Giao (Foreign Relations of the United States, Vietnam), độc giả có thể
suy luận ai là ai nằm dưới những lằn đen kiểm duyệt.
Tác Giả : Thomas L. Ahern, Jr. / Nguyễn Kỳ Phong lược dịch
No comments:
Post a Comment